Jak to podkreślałem już tyle razy przedtem, choć może jeszcze nie dość często i nie dość stanowczo – bo wciąż jeszcze wydają się istnieć osoby nieprzekonane – absolutny środek świata znajduje się na Wyspach Owczych i nosi nazwę Tórshavn.
William Heinesen, Zaczarowane światło
Gongin, niegdyś główna ulica farerskiej metropolii z krytą darnią zabudową z XIX wieku.
25 postów temu rozpocząłem swoją przygodę z Farerskimi Kadrami. Muszę przyznać, że początkowo motywowany złością na całkowicie uproszczony i fałszywy (określenie stereotypowy jest tu za mało dosadne) wizerunek Farojów w światowych mediach (ale dostrzegam też promyczki nadziei). Pierwszy post podziałał oczyszczająco, a kolejne wpisy (mam taką nadzieję) były już bardziej pozytywne.
1000 odsłon bloga później okazuje się, że moje północne przynudzanie, analiza jak wymawiać nazwę Tjørnuvík i nietypowe śledztwo mogą kogoś zainteresować. A nawet skłonić do rozważenia zobaczenia tego co staram się tutaj opisać na własne oczy.
Pozostaje mi tylko przesłać proste i szczere „stóra takk” za wszystkie komentarze i pytania. I te na blogu, i te na żywo (dzięki chłopaki!). Motywacja autora, jak wiatr na Nólsoy, nie traci dzięki wam na sile.
P.S. Dla miłośników farerskiego „po godzinach” szykuję małą niespodziankę. Szczegóły już wkrótce!
Maskonur na muralu przy Tórsgøta, Tórshavn
Jednym z całego mnóstwa powodów, dzięki którym darzę Daleką Północ szczególną mieszanką sentymentu, ciekawości, podziwu i szacunku jest Allemannsretten.
Prawo wszystkich ludzi powstało w dawnych czasach jako zbiór niepisanych reguł, które pozwalają każdemu na otwarty dostęp do skandynawskiej przyrody (konkretnie na terenie Szwecji, Norwegii i Finlandii) w oparciu o niezwykle proste założenie – „bądź rozważny i okaż szacunek”. W Norwegii ujęto je w paragrafy dopiero w roku 1957.
Każdy turysta w Szwecji, Finlandii czy Norwegii może rozbić biwak w dowolnym miejscu, nawet na terenie prywatnym. Jednym ograniczeniem jest czas biwakowania – gdy chcemy spędzić w jednym miejscu więcej niż dwie noce, należy uzyskać zgodę właściciela terenu. Należy także zachować odległość przynajmniej 150 metrów od domostw. Dozwolone jest zbieranie jagód i grzybów oraz wędkowanie (dotyczy gatunków słonowodnych). Nie trzeba w tym miejscu dodawać, że należy po sobie posprzątać.
W przypadku Farojów wygląda to dosyć podobnie, z kilkoma jednak różnicami. Biwakowanie (bez względu na jego czas) na otwartym terenie (tzw. outfield) wymaga zgody jego właściciela.
Należy trzymać się szlaków oznaczonych kamiennymi kopcami (varðar). Większość z nich prowadzi fragmentami przez ogrodzone pastwiska (tzw. infield). Wstęp na nie jest wolny pod warunkiem zamknięcia za sobą bramki oraz trzymania się wyznaczonej ścieżki. Szlaki pokonywać można wyłącznie pieszo (rower trzeba pozostawić na najbliższym parkingu). Zabronione jest zbieranie kamieni i ptasich jaj. Można natomiast zachować na pamiątkę strzępki wełny zgubione przez owce.
Allemannsretten jest wspaniałym dowodem na to, że zdrowy rozsądek oraz szacunek dla przyrody, wolności, innych miłośników Skandynawii i cudzej własności oraz prywatności mają się nad wyraz dobrze. Na przekór współczesnemu światu, który stara się zrównać zaufanie i naiwność do miana synonimów.
Roam if you want to
Leave it as you found it
Pamiętajmy, zamknijmy za sobą bramkę, dołóżmy kamyk do varðara i zostawmy po sobie porządek. Zachowajmy takie niezwykłe miejsca dla potomnych…
Far out in the radiant ocean glinting like quicksilver there lies a solitary little lead-coloured land. The tiny rocky shore is to the vast ocean just about the same as a grain of sand to the floor of a dance hall. But seen beneath a magnifying glass, this grain is nevertheless a whole world…*
Daleko w promienistym blasku oceanu jak kropelka rtęci leży samotny, ołowiany w kolorze kawałek lądu. Maleńki skalisty brzeg jest wobec rozległego oceanu niemal jak ziarnko piasku na podłodze sali tanecznej. Ale pod szkłem powiększającym, ziarnko to jest przecież całym światem…
William Heinesen, Zagubieni grajkowie (De fortabte spillemænd), 1950 r.
Dzisiaj naszym słowem-kluczem w niespiesznym spacerze po Farojach będzie „las”. Liczne (w większości, niestety, krzywdzące) stereotypy dotyczące Islandii i Wysp Owczych każą podejrzewać, że islandzkie i farerskie dzieci znają drzewa tylko ze zdjęć w książkach i opowiadań podróżników po dalekich krainach. Nic bardziej mylnego!
Skógrækt ríkisins, czyli Islandzki Zarząd Lasów, działa bardzo prężnie w samym 2012 roku sadząc 3.5 miliona drzew, zalesiając tym samym ok. 1000 ha islandzkiej ziemi. Szacuje się, że tuż przed dotarciem człowieka Islandia zalesiona była w 25-40%.
Farerczycy nie pozostają w tyle. Na Wyspach znajduje się 19 leśnych enklaw. Na przekór wszelkim przeciwnościom zsyłanym przez Niebiosa. Bo czemu nie…
Nasz dzisiejszy spacer z kluczem po farerskich lasach zaczniemy w parku Hoydala leżącym między Tórshavn a Hoyvík. Większość jego powierzchni stanowi typowo farerski krajobraz. Ale to mniejszość stanowi o jego wyjątkowości…
A im dalej w las, nawet farerski…
Dla niedowiarków: openstreetmap.org zaznacza obszar między Hvítanesvegur a Sanatoriivegur jako najprawdziwszy, pełnoprawny las.
Pozostając w stołecznym Tórshavn odwiedźmy jeszcze Viðarlundin. Założony w roku 1903 i liczący 7 hektarów powierzchni park jest najstarszym na Farojach.
Ach, i nie zapomnijmy o maleńkim Kerjum, z którego roztacza się piękny widok na Tórshavn i pobliskie Nólsoy.
O osiemnastu wyspach zagubionych wśród północnych mórz. Subiektywnie. Czasem nawet bardzo.
Tekst i zdjęcia: Maciej Brencz & Materiały udostępnione na licencji CC BY-SA 4.0
Napędzane przez WordPress & Szablon autorstwa Andersa Noréna
