Gdy inni, w ramach staropolskiego Helołin, przebierają się za zombie, a sprzedaż dyni notuje nowe rekordy, my przenieśmy się na Owczy archipelag, gdzie w większości nadal żywe są dawne, znikąd nieimportowane tradycje.
Kategoria: Vágar (Page 1 of 4)
Przy okazji „statystycznej” wyprawy po farerskich osadach padła liczba piętnastu tysięcy miejsc oznaczonych własną nazwą na mapach dostępnych na kortal.fo. W wielu przypadkach za tymi nazwami kryją się nie tylko urzekające miejsca i piękne widoki, ale także porywające historie i zwyczaje z przeszłości.
 |
| Kallanes na Streymoy – „przylądek zawołań”, z którego w dawnych wiekach ludzie krzyczeli, aby przekazać wiadomość dla mieszkańców osady Kaldbak znajdującej się po drugiej stronie fiordu. Rozwiązanie znacznie bardziej praktyczne niż długi i wyczerpujący spacer wzdłuż stromych brzegów fiordu. |
Fransaholan Liczne pirackie rajdy, które siały popłoch wśród Farerów w XVI wieku, zostawiły swój trwały kartograficzny ślad. Na południowym wybrzeżu Vágar znaleźć można jaskinię Fransaholan, której nazwa nawiązuje do francuskich piratów terroryzujących niegdyś mieszkańców wysp.
 |
| Uti á Kliv – kamienny kopiec (varði) na szlaku z Vatnsoyrar do Miðvágur |
Suðuroy W połowie XVII wieku pracujący w gospodarstwie Snæbjørn został skazany na cztery lata ciężkich robót na Bremerholm. Niezadowolony z wyroku Snæbjørn postanowił zemścić się na sędzim. Cisnął w jego kierunku ciężkim przedmiotem – sędzia wykazał się refleksem, ciężar śmiertelnie ugodził w głowę stojącego z nim rządce. Snæbjørn czmychnął z lokalnego Thingu, gdzie wydano na nim wyrok. Przez długie lata ukrywał się wśród wysokich wzgórz Suðuroy w miejscu noszącym nazwę Snæbjarnarrøkur (półka skalna Snæbjørna). W nocy włamywał się do spiżarń, u siostry w Fámjin otrzymywał ogień i pożywienie. W miejscu schronienia uciekiniera można ponoć po dziś dzień znaleźć ułożony z kamieni półokrąg, a w środku popiół z wygaszonego ogniska.
 |
| Sędzia skazujący Snæbjørna na rycinie Bárðura Jákupssona |
Jak bardzo nikczemny występek doprowadził Snæbjørna przed oblicze sędziego w trakcie obrad Thingu? Za co został skazany na ciężkie roboty? Otóż w okresie monopolu handlowego zakupił on bezpośrednio z duńskiego statku… cztery szale. Legenda o nim była inspiracją dla muzyków zespołu Hamradun.
Fragment legendy o Snæbjørn za: Jonathan Wylie, The Faroe Islands, Interpretations of History. Dla władających farerskim link do snar.fo.
Z pokładu łodzi wypłynącej z Vestmanny w kierunku klifów Vestmannabjørgini północno-wschodnie wybrzeże Vágar przedstawia się dość, jak na farerskie warunki, klasycznie, żeby nie rzec – nudno. Dominują tu, zależnie od pory roku, zielone bądź żółtawo-rdzawe wzgórza, tu i ówdzie przekrojone wodospodami, które z każdą kolejną kroplą coraz głębiej wrzynają się w wulkaniczną skałę. Blisko samego krańca wyspy ktoś jak zabawki rozsypał na lekko opadającym w kierunku zatoki zboczu kolorowe domki. Próżno jednak w tym miejscu na farerskich mapach szukać kropeczki z nazwą osady czy meandrującej pośród wzgórz drogi.
Źródła podają, że pierwszym osadnikiem w Slættanes był Hendrik Thomasen – ceniony za swoją fachowość pasterz, którego najęli farmerzy z Sandavágur, aby utemperował turystyczne zapędy należących do nich owiec. Thomasen podążył za nimi aż do miejsca, które nazwano później Slættanes (pol. Płaski Przylądek). Postanowił osiedlić się w tej pięknej okolicy w roku 1835.
Szczyt swojego rozwoju osada przeżywała w latach 1945-1950. Na stałe mieszkało tutaj wówczas około siedemdziesięciu Farerów (sezonowo liczba ta wzrastała do 130!), a osada liczyła dwanaście domostw. Ba, posiadała nawet własny basen w zaaranżowanym przez nauczyciela Napoleona Petersena na ten cel wąwozie.
Zanim na przełomie lat 30-tych i 40-tych XX wieku w Slættanes otwarto urząd pocztowy, mieszkańcy na własną rękę pływali do Vestmanny po swoją pocztę (a także na zakupy). Później listonosz dostarczał przesyłki pokonując pieszo drogę z Sørvágur. W roku 1947 pomiędzy Slættanes a Vestmanna kursować zaczęła łódź pocztowa.
Ksiądz odwiedzał Slættanes tylko raz do roku. Nawet śmierć mieszkańca osady nie zmieniała tego grafiku. Ostatnie namaszczenie musiało poczekać na kolejne przybycie duchownego.
W roku 1933 otwarto w Slættanes szkołę. Nieco później wybudowano w niej ołtarz, budynek mógł więc pełnić również funkcję kościoła.
Do Slættanes nigdy nie wytyczono drogi, nie wydrążono tunelu, nie doprowadzono elektryczności. Nie ma tu przystani, ani chodników. Nie wyląduje tu helikopter linii Atlantic Airways. Slættanes rozwinęło się chyba za wcześnie, zanim te wszystkie udogodnienia z mrzonki niepoprawnych optymistów przeistoczyły się w codzienność na Wyspach Owczych. Jedenastokilometrowy szlak z Sørvágur do Slættanes trzeba pokonać na własnych nogach. Do wyboru także trasa z Sandavágur i Gásadalur.
W niedzielę było jak zawsze wolne od pracy. Należało obrać kierunek na zachód i wejść na wzgórza otaczające osadę. Z wysoka Vestmanna wyglądała jak nudny landszaft, popsuty szarzyzną i ładem. Dalej na zachód był płaskowyż i jakiś kwadrans wędrówki. Ruda ziemia i ptaki. I kamienie. A potem bochen kolejnego wzgórza, pustka i okruchy Slættanes.
Chmury ciągnęły na wschód. Jeszcze na płaskowyżu ucichły ptaki i spadł grad. Gdzieś w dole musiała majaczyć Vestmanna, wówczas nierealna jak wszystko poza ścianą mgły.
havnar.blogspot.com, Vestmanna w kierunku Slættanes 14/03/2009
 |
| Wzgórza otaczające Vestmannę, w tle Vágar |
W roku 1964, w związku z masowym odpływem ludności, urząd pocztowy w Slættanes został ostatecznie zamknięty. W tym samym roku ostatnia rodzina opuściła Slættanes. Od tego czasu uznawane jest ono za opuszczoną osadę.
Farerska legenda opowiada o braciach Eiriku i Simonie, którzy odziedziczyli całą ziemię wokół osady Bøur. Nie mogąc dojść do porozumienia w kwestii jej podziału, Eirik postanowił sięgnąć po topór i zabić swego brata. Po zrealizowaniu planu otrzymał on rozgrzeszenie od biskupa w pobliskim Kirkjubøur. Eirik wkupił się w łaski kościelnego hierarchy wysokimi podatki płaconymi na rzecz Kościoła oraz dorodnym wołem, który miał być przekazywany biskupstwu raz do roku.
 |
| Tindhólmur – chyba najbardziej niezwykły twór w całym zdumiewającym, wyspiarskim i skalistym świecie Wysp Owczych (William Heinesen) |
W drodze powrotnej do Bøur antybohater naszej opowieści podziwiał z łodzi rozległe wzgórza, który miały być od teraz jego wyłączną własnością. Bóg pokarał jednak Eirika za to, że nie podziękował modlitwą za pomyślny bieg spraw – z głębin wyłoniła się skała, która przewróciła łódź. Eirik zginął w morskich otchłaniach. A po dziś dzień na farerskich mapach w pobliżu majestatycznego Tindhólmur znaleźć można Eiriksboði. Skałę Eirika.
 |
| Eiriksboði, na zachód od wyspy Vágar |
The trees, that bear no fruit
The children, that never look,
Have not seen
Roots and trees
Don’t understand this.Farerski wierszyk (za stacjaislandia.pl)
 |
| Bøur |
Me er eit gamalt tre
Med nysprungne knoppar
(…)
Djupt i jord
Gjev rot deg retning
Når stormar ferWe are an ancient tree
With fresh blossoms
(…)
Deep in the earth
Roots give you direction
When storms rageWardruna – Odal (Runaljod – Ragnarok)
* – Røtur Og Trø – Korzenie i Drzewa, tytuł albumu farerskiej formacji Tjant
O osiemnastu wyspach zagubionych wśród północnych mórz. Subiektywnie. Czasem nawet bardzo.
