Farerskie kadry

Blog o Wyspach Owczych

Tag: skælingsfjall

575. Sornfelli

Płaskowyż u stóp Sornfelli. Z wysokości ponad 700 metrów nad poziomem morza rozciąga się widok na pobliskie Vágar, meandrującą drogę do Vestmanny i ścięty, podłużny wierzchołek szczytu Skælingsfjall. Z drugiej strony fiord Kaldbaksfjørður otwierający się na Nólsoy. Obok dość spory żwirowy parking i wąziutka, znaczona – pomocnymi w czasie zimy – słupkami asfaltowa nitka, którą dotrzeć można na drogowy dach Farojów.

Dwie tajemnicze sfery na szczycie Sornfelli widoczne z perspektywy Kaldbak

Uważny obserwator, mknący autobusem lub autem drogą z Tórshavn w kierunku tunelu Kollfjarðartunnilin, z pewnością dostrzeże kryte darnią zabudowania aresztu w Mjørkadalur. Za zgodą farerskiej pogody zauważy być może także dwie sferyczne konstrukcje na szczycie ponad 700-metrowej góry. To, podobnie jak wspomniane już zabudowania, pozostałości wielkiego światowego konfliktu nazwanego przez historyków Zimną Wojną. Jego echo dotarło nawet na będące zawsze „nieco obok” Wyspy Owcze.
Jedna z dwóch kopuł skrywa działający do dziś radar, który używany jest w celach cywilnych

Jeden z licznych korytarzy ukrytych wewnątrz Sornfelli. Żródło: slks.dk

W roku 1963 na szczycie Sornfelli uruchomiono dwa potężne NATO-wskie radary systemu Distant Early Warning Line, mającego ostrzegać o ataku lotniczym ze strony państw Układu Warszawskiego, oraz węzeł komunikacji radiowej North Atlantic Radio System między Anglią a Islandią. W barakach w Mjørkadalur, pełniących obecnie funkcję aresztu, zakwaterowano amerykańskich pracowników cywilnych opiekujących się systemem NARS oraz duńskich żołnierzy z obsługi radarów. Powstała wtedy także wąska droga wiodąca na szczyt, a dostęp do niego został mocno ograniczony.

Siedemnasta mijanka i jesteśmy na szczycie. W tle Kollafjørður i zachodnio-południowy brzeg Eysturoy.
Wojskowa aktywność na szczycie Sornfelli nie spotkała się z zadowoleniem ze strony cywilów. Farerczycy, ceniący sobie życie na uboczu i z dala od tego co mamy okazję oglądać w wiadomościach, brali udział w protestacyjnych marszach spod baraków w Mjørkadalur do Tórshavn, aby podkreślić swe niezadowolenie z obecności wojskowych instalacji na ojczystej ziemi.

System NARS wyłączono w roku 1992, gdy osiągnął on – niebywałą na ówczesne realia – prędkość przesyłu na poziomie 9.6 kb/s. Wojskowa aktywność na szczycie Sornfelli ustała w listopadzie 2010 roku.

Widok na Vágar i meandrującą drogę do Vestmanny
Niemal na sam szczyt Sornfelli prowadzi wąska asfaltowa nitka odchodząca od drogi krajowej nr 10 (Oyggjavegur) prowadzącej do Tórshavn (ok. 20 km). Nitki tej nie wskazuje żaden drogowskaz. Wybierając się zatem na szczyt od strony stolicy, najlepiej wypatrywać znaku kierującego do Norðradalur i skręcić w kolejną drogę w lewo (stosowny znak ostrzegawczy uprzedzi nas o drodze podporządkowanej). Warto także zabrać ze sobą coś ciepłego do ubrania i popicia, gdyż średnia roczna temperatura wynosi tutaj nieco ponad 1.5 st. C, a średnia za sierpień to ledwie 6.5 stopnia.
Kaldbaksfjørður i widok na Nólsoy

W zimie stoki Sornfelli zamieniają się w narciarski kurort, a wytrzymałość charakterystycznych białych kopuł testuje farerski żywioł – wiatr osiąga tam niekiedy prędkość przekraczającą 280 km/h. W lecie szczyt szturmują farerskie tłumy, aby w trakcie przesilenia spędzić na nim najkrótszą noc w roku, trwającą nieco ponad cztery godziny. Można także wziąć udział w biegu na Sornfelli – przewyższenie, bagatela, 600 metrów z groszami.
Sornfelli i okolice

W cieniu wielkiej góry

Aby dotrzeć do Skælingur, należy na rondzie przed Vágatunnilin odbić w lewo w kierunku Vestmanny. W Leynar, przed mostkiem rozpiętym nad strumieniem spływającym z Leynavatn, skręcamy w lewo na drogę nr 51. Wąski pasek asfaltu, przytulony do stromego zbocza, prowadzi do niewielkiej osady, na którą składa się siedem domów. Rzut okiem na mapę z roku 1900 (dostępną na kortal.fo) potwierdza przypuszczenia – droga ta to nieco poszerzona dawna ścieżka łącząca Skælingur z Leynar.

Górujący nad osadą Skælingsfjall wydaje się wyrastać wprost z przydomowych ogródków. Wznoszący się na wysokość 767 metrów szczyt przez wiele lat uznawany był za najwyższy na Farojach. Dziś tytuł ten dzierży z dumą Slættaratindur na Eysturoy (880 metrów n.p.m.).

W cieniu Skælingsfjall toczy się spokojne życie w malutkiej osadzie liczącej 13 mieszkańców. Na okolicznych zboczach miało niegdyś miejsce nietypowe spotkanie, do dzisiaj wspominane w legendzie.

Dawno, dawno temu, za siedmioma górami, u stóp Skælingsfjall mieszkały bliźniaczki – Malena i Elin. Pewnego dnia wybrały się one na okoliczne wzgórza, aby zebrać nieco porostów1. Gdy dziewczęta zajęte były ich poszukiwaniem, zjawił się obok nich moręgowaty pies. Oprócz nietypowej sierści, pies ten wyróżniał się brakiem uszu.

Centrum Skælingur

Przez chwilę pies stał nieruchomo obok bliźniaczek. Nagle powietrze przeszył gwizd, na którego dźwięk pies schował się za pobliskim wielkim głazem. Dziewczynki nie widziały psa, jednak słyszały jego skowyt i podejrzewały, że ktoś wymierza mu karę.

Malena i Elin zerknęły za wielki głaz, aby przekonać się co dzieje się z psem. Jednak nie dostrzegły za głazem, ani psa, ani osoby, która na niego zagwizdała. Przerażone bliźniaczki pobiegły do domu, zlęknione – jak podejrzewały – czarodziejskiego psa.

Skælingur i okolice

Z pomocą przy tłumaczeniu kolejnej farerskiej legendy przyszedł Jens Pauli, który opublikował ją kilka lat temu na swym blogu. Jens Pauli dodał, że Malena – jedna z bohaterek powyższej historii – była jego pra-pra-pra-babką urodzoną w roku 1837 w Skælingur i, że sam jest ojcem bliźniaczek.

Legenda pochodzi z książki Andreasa Weihe: “Søga og søgn”, 1933, za snar.fo.

1 – gatunek ochrolechia tartarea (ochrost spękany) jest dość rzadki w Polsce, częściej występuje w strefie oceanicznej Europy Zachodniej. Dawniej pozyskiwano z niego barwniki – karminową orceinę i czerwony bądź niebieski lakmus.

Kamieniołom na końcu świata

To najprawdopodobniej objaw mojego skrajnego, farerofilskiego subiektywizmu, ale czyż na Owcach nawet kamieniołom* nie jest wdzięcznym obiektem dla fotografa? Cyklu Faroje od kulis i bez retuszu ciąg dalszy…

Przemysłowy farerski krajobraz z górującym nad okolicą szczytem Skælingsfjall (767 m n.p.m.)

Korzystając z górskiego odcinka drogi nr 10, zamiast ze skrótu w postaci tunelu Kollfjarðartunnilin, na trasie Tórshavn – Kollafjørður można zatrzymać się nie tylko w Norðdalur czy wdrapać się na Sornfelli. Przy Hundsarabotnur farerski Landsverk zlokalizował swój kamieniołom*. W zakładzie przetwarza się kamień i asfalt, które stworzą równiutkie drogi, portowe nabrzeża, chodniki i podjazdy.

Nawet na małym rynku farerskiego asfaltu panuje konkurencja. W podstołecznym Sundzie znajduje się asfaltownia* firmy P/F Asfaltvirki.

* – grótbrot – czyt. grołtbrot
* – asfaltvirki – czyt. asfaltłyszcze

Tekst i zdjęcia: Maciej Brencz & Materiały udostępnione na licencji CC BY-SA 4.0


Napędzane przez WordPress & Szablon autorstwa Andersa Noréna