Z archiwum farerskiej poczty

Nie po raz pierwszy sięgniemy dziś na łamach „Kadrów” do farerskich znaczków jako źródła Owczych smaczków. W filatelistycznych peregrynacjach nieocenioną pomocą służą zeszyty Posta Stamps wydawane co kwartał i wysyłane bezpłatnie (!) po świecie. Wystarczy trafić na listę klientów farerskiej poczty, zamawiając chociażby jedną z ciekawych pozycji książkowych.

Tym razem Owcza poczta pomoże nam w poszukiwaniu śladów… świń – zwierząt, które trudno obecnie znaleźć w gospodarstwach na archipelagu.

Na wyspie Sandoy archeolodzy znaleźli liczne wieprzowe kostki. Przypuszcza się, że trzodę chlewną intensywnie hodowano na Wyspach Owczych w początkach osadnictwa – w IX i X wieku. Jej liczba zaczęła spadać w wieku XIV aż do niemal całkowitego zaniechana hodowli w kolejnych stuleciach.

Do intrygującego zdarzenia doszło w roku 1844, podczas wizyty następcy duńskiego tronu, późniejszego króla Fryderyka VII. Statek Gefion, którym dostojny gość przybył na Wyspy Owcze, transportował na swoim pokładzie – w charakterze żywego prowiantu – także świnie. Szykując się do drogi powrotnej, duński książę w osadzie Eiði podarował pozostałe świnie niejakiemu Poulowi Joensenowi. Poul z radością przyjął prezent od tak dostojnego gościa i wypuścił świnki na Eiðiskollur – pobliskie wzniesienie o płaskim szczycie i stromych zboczach. Rolnik z Eiði nie przewidział jednak, że świnie nie są tak zwinne jak owce, które od wieków radziły sobie w trudnym terenie. Wszystkie, co do sztuki, pospadały z wysokości.

Do hodowli wieprzowiny powrócono w okresie II wojny światowej. Obecność na archipelagu Brytyjczyków, którzy nie wyobrażają sobie śniadania bez bekonu i parówki, „wymusiła” założenie farmy w osadzie Miðvágur. Trzymano w niej około setkę świń przeznaczonych dla stacjonujących na wyspie Vágar alianckich żołnierzy.

Śladów dawnej obecności świń na Wyspach Owczych szukać można także na farerskich mapach. O genezie nazwy wyspy Svínoy pisałem już wcześniej na Kadrach. Lingwiści z tutejszego uniwersytetu wymieniają około 140 miejsc, których nazwy zawierają człon -svín (świnia), -grís (świnia), -súgv (maciora), -galta (knur) lub -purk (locha).

Należy do nich osada Porkeri na wyspie Suðuroy. Jej nazwę rozłożyć można na dwa człony – pochodzący od słowa purka (locha) i skróconego wyrazu gerði (ogrodzony fragment terenu). Ten ligwistyczno-kartograficzny ślad wskazywać może na to, że dawniej hodowano tu trzodę. Co ciekawe, słowo purka nie jest już obecnie używane w języku farerskim (zastąpiło je súgv), ale zachowane zostało w nazwie liczącej ok. trzystu mieszkańców mieścince na południowych obrzeżach archipelagu.

Artykuł w numerze 40 periodyku „Posta Stamps” wieńczy informacja o próbie założenia hodowli trzody w latach 80-tych podjętej w osadzie Froðba na Suðuroy. Ekonomia okazała się jednak nieubłagana – importowana wieprzowina była po prostu tańsza.