Komunikacja. Strandfaraskip Landsins na promie łączącym Streymoy z Sandoy wprowadziło system rezerwacji miejsc dla samochodów. Wszyscy podróżujący na tej oblężonej trasie wyczekują otwarcia tunelu Sandoyartunlar. Do roku 2023 czas szybko zleci. Wcześniej mieszkańcy Sandoy radzili sobie z kolejkami na prom w nowoczesny sposób. Jak donosi wiarygodne źródło, Farerczycy zamontowali w Sandur „niezależną” kamerkę internetową, z której obraz odświeżano co pół minuty, pozwalającą obserwować rosnący ogonek aut przed przybiciem promu.
Prom Teistin (linia 60) płynie z Gamlarætt (Streymoy) do Skopun (Sandoy)
Sport. W Polsce złota jesień, a na Farojach wiatr bawi się w berka z piłkarzami podczas treningu drużyny EB/Streym.
Literatura. The Tower at the Edge of the World (pol. Wieża na szczycie świata, dun. Tårnet ved verdens ende), ostatnia pozycja w bogatym dorobku literackim Williama Heinesena, w przekładzie W. Glyn Jonesa ukaże się w styczniu 2018 roku nakładem wydawnictwa Dedalus Books. Tak swoją powieść opisał sam Heinesen – mozaika poetycka o najwcześniejszym dzieciństwie. W planach wydawniczych Dedalus Books jest także nowy przekład powieści Noatún z roku 1938.
Deszczowy kwietniowy dzień na Kalsoy. Godzina 10:20. Prom Sam, niestrudzenie od ponad 40 lat przemierzający wody Kalsoyarfjørður, przybił właśnie do przystani w Syðradalur, aby ze swej metalowej paszczy wypluć kilku kalsjarczyków. Czekają na nich samochody grzejące już od dobrego kwadransa silniki (to swoją drogą dość ciekawy farerski zwyczaj). Kilku pozostałych pasażerów-turystów wsiądzie zaraz do wypożyczonych aut i ruszy niemrawo kawalkadą do Trøllanes. Do pokonania 18 km farerskiego wąskiego asfaltu, w tym ponad pięć przez cztery tunele.
Prom Sam
W roku 1979 na Kalsoy rozpoczął się bum na budowę tuneli. Cztery osady zamieszkałe obecnie przez 76 mieszkańców (jeszcze w 2003 roku było ich 147) połączono już w kolejnym roku tunelami Villingardalstunnilin, Ritudalstunnilin, Mikladalstunnilin, uzupełniając je w roku 1985 tunelem Trøllanestunnilin.
Wylot Trøllanestunnilin
Farerczycy do dziś starają się opanować trudną sztukę oceny odległości w kilkukilometrowej ciemnej wąskiej tubie zakończonej świetlistym punktem. Nieraz zdarzy się, że ten punkt przeistoczy się w przednie światła auta jadącego z naprzeciwka i trzeba będzie włączyć wsteczny. Genetycznie zakodowana farerska cierpliwość i uprzejmość pozwoli wam spokojnie wycofać się do najbliżej zatoczki.
Przytoczona wcześniej liczba cztery odnosząca się do tuneli na Kalsoy nie jest tak do końca precyzyjna. Niezamieszkaną dolinę Djúpidalur łączy z resztą wyspy odnoga Trøllanestunnilin zwana Teymur í Djúpadal*. Znalezienie tej króciutkiej odnogi wcale nie jest prostą sprawą. Jadąc na północ w kierunku Trøllanes warto obserwować zatoczki do wymijania się w wąskim, nieoświetlonym tunelu. Po prawej stronie, naprzeciw jednej z mijanek znajduje się szlaban i strzałka wskazująca wyjście ewakuacyjne. U wylotu tunelu kawał ubitej ziemi (ledwo pozwalający na zawrócenie), spora kałuża i owcze bobki.
Wylot tunelu Teymur í Djúpadal
Dolina Djúpidalur
220-metrowy tunel pozwolił w połowie lat 80-tych lokalnym farmerom wypasać owce na rozległych pastwiskach trudno dostępnej doliny Djúpidalur. Kilka lat później rynek połowu ryb, będący głównym źródłem finansowania farerskiego budżetu (w tym nieco szalonego tunelowego bumu), załamał się. Dla Wysp Owczych nadchodził niezwykle trudny czas.
* Teymur í Djúpadal – cugiel (teymur) ku głębokiej (djúp) dolinie (dalur)
Referendum konstytucyjne. Jak podaje Politico Europe, 25 kwietnia 2018 roku odbędzie się referendum, w którym obywatele Wysp Owczych zdecydują o ewentualnym przyjęciu nowej konstytucji. Jej ostateczny tekst poznają farerscy parlamentarzyści na inauguracyjnej sesji 29 lipca. Głosowanie może otworzyć drogę do niepodległości Farojów.
Løgting – budynek farerskiego parlamentu (uznawanego za najstarszy, do dziś funkcjonujący w Europie)
Fyri veður. Pierwsze trzy miesiące w 2017 roku obfitowały w dni, w których na stronie ssl.fo pojawiały się żółte komunikaty zaczynające się od słów „Z powodu pogody”. Odwoływano promy
łączące Nólsoy, Sandoy, Hestur i Suðuroy ze światem. Stacje meteorologiczne odnotowywały porywy wiatru osiągające 50 m/s. Wyspiarze kręcili filmy, w których woda przeczy prawom grawitacji.
Stormur.
Opublikowany przez Høgni Jensen na 14 marca 2017
Eysturoyartunnilin. Prace nad tunelem z podmorskim rondem, który ma skrócić dojazd z Tórshavn do Strendur i Runavík na Eysturoy, nabierają tempa. Pod koniec stycznia specjalistyczny sprzęt budowlany (700 ton ładunku) przypłynął na Faroje z norweskiego Drammen. 21 lutego miała zaś miejsce pierwsza kontrolowana detonacja (skotið) ładunków wybuchowych na placu budowy w pobliży Strendur.
Føroya Bjór við føroyskum whisky um trý ár. Założony w Klaksvík w 1888 roku browar poszerza swoją ofertę, już za trzy lata rozpocznie sprzedaż pędzonej na Farojach whisky. Dlaczego mamy nie wiedzieć jak pędzić dobrą whisky? W każdym farerskim domu dojrzewają przecież świetne trunki – powiedział farerskim wiadomościom „Dagur og vika” szef browaru Einar Waag.
Føroya Bjór
Sport. Vikingur zdobywcą Superpucharu Wysp Owczych (Stórsteypadystur) i to po raz czwarty z rzędu. Na Tórsvøllur „Wikingowie” pokonali 2:1 ekipę KÍ Klaksvík. Bramki dla drużyny z Eysturoy zdobyli Gunnar i Sølvi Vatnhamar. Co ciekawe klub swoją siedzibę ma w Leirvík, zaś mecze rozgrywa w oddalonej o 5 km Norðragøcie.
Tórsvøllur – narodowy stadion piłkarski
Kulinaria. Restauracja KOKS z Tórshavn uhonorowana została prestiżową Gwiazdką Michelina. W Polsce to wyróżnienie otrzymały jak dotąd tylko dwie knajpy.
Ach, zapomniałbym o literackiej polsko-farerskiej „aferze” i wizycie TVNu na Wyspach Owczych. Czego się nie zrobi, żeby sprzedać kolejną książkę.
Przemierzając idealnie utrzymane farerskie drogi, czytając o otwarciu dwudziestego już tunelu na Wyspach i podziwiając ambitne plany trudno początkowo uwierzyć, że Tórshavn połączenie drogowe z resztą wyspy, na której leży uzyskało dopiero w roku 1966. Połączenie farerskiej stolicy z lotniskiem Vága Floghavn możliwe stało się dopiero w 2002 roku wraz z otwarciem pierwszego na Farojach podmorskiego tunelu.
Droga w Gásadalur, które w roku 2006 (jako ostatnia osada na Wyspach) uzyskało połączenie drogowe z resztą archipelagu przez mierzący 1700 metrów Gásadalstunnilin. Co ciekawe, tunel ten został otwarty dla ruchu pieszego już w roku 2003.
Zanim Wyspy Owcze doczekały się 43 726 metrów tuneli (w tym 11 126 metrów pod morzem) oraz sieci dróg, które połączyły wszystkie farerskie osady, głównym środkiem komunikacji były rozmaite łodzie (w tym pocztowe) i promy przez co podróż z punktu A do B wymagała licznych przesiadek i pieszych wędrówek.
Przez sporą część XX wieku jednym z głównych operatorów promów był związek producentów mleka Mjólkaforsýningini (pamiętający słynny monolog z Co mi zrobisz jak mnie złapiesz Stanisława Barei wiedzą, że „Mleko ma najszybszy transport, inaczej się zsiada”). Od roku 1908 promy transportujące pasażerów, pocztę i zaopatrzenie (w tym rzecz jasna mleko) pokonywały zawiłą trasę z Tórshavn zawijając do Toftir, Skáli, Strendur, Selatrað, Oyri, Streymnes, Køllafjorður, Skálafjørður, Hvalvik oraz Kaldbak. W późniejszych latach w Streymnes przesiąść się można było do taksówki zmierzającej do Saksun, a z Oyri dotrzeć można było do Eiði.
Budowa pierwszej drogi wychodzącej poza granice Tórshavn związana była z gruźlicą stanowiącą poważny problem na Wyspach na przełomie XIX i XX wieku. W 1908 roku w niedalekim Hoydalar powstało sanatorium, które przyjmowało pacjentów z całego archipelagu. Niedługo po jego otwarciu połączono je drogą ze stolicą Wysp Owczych.
Pierwsze automobile pojawiły się na Farojach w roku 1922, korporacja taksówkarska Havnar Bilfelag powstała w kilka lat później.
Sandoy: pnąca się w górę droga nr 30 łącząca Skopun z Sandur przez dolinę Traðadalur.
Otwarta w 1917 roku i licząca blisko 10 km asfaltowa nitka była pierwszą na Farojach.
W połowie lat 20. XX wieku istniał jedynie zalążek współczesnej farerskiej sieci drogowej. Krótkie odcinki łączyły osady z przystaniami promowymi. Na Sandoy pierwszą farerską drogą w 1917 roku połączono przystań w Skopun z Sandur. Na Vágar połączono Miðvágur z Sørvágur, drogę poprowadzono także z Søldarfjørður do Fuglafjørður na Eysturoy oraz z Køllafjorður do Kvívík na Streymoy. Na wszystkich tych odcinkach uruchomiono także komunikację autobusową (prowadzoną przez prywatne firmy) skorelowaną z kursami promów.
Streymoyską drogę łączącą Køllafjorður z Kvívík wydłużono w latach 50. na północ do Hvalvík i na zachód do Vestmanny. W lipcu 1966 oddano do użytku krętą górską drogę Oyggjavegur łącząc Tórshavn z istniejąca już na Streymoy siecią dróg.
Rozkład jazdy autobusów z roku 1968 wymienia linie Oyggjarutan i Bilrutan łączące Tórshavn z Vestmanną. Były one obsługiwane przez korporacje taksówkarskie, skupianie połączeń autobusowych w ramach państwowego przedsiębiorstwa Strandfaraskip Landsins zacznie się dopiero w latach 80-tych minionego stulecia. Mierzący ponad 2800 metrów Kollfjarðartunnilin, znacznie skracający drogę z Tórshavn na północ Streyomy, otwarty zostanie w 1992 roku.
Chcąc dotrzeć do lotniska na Vágar, należało przesiąść się w Vestmannie na prom Olavur, który przybijał do przystani Fútaklett. Stąd już bezpośrednio taksówką lub autobusem dotrzeć można było na lotnisko.
Przemierzenie trasy z lotniska do farerskiej stolicy zajmuje obecnie błękitnemu Volvo 9700 kursującemu na linii nr 300 50 minut (kurs 20:30 z lotniska). My jednak cofnijmy się w czasie i wyobraźmy sobie, że w czerwcu 2001 roku przylatujemy na Wyspy Owcze na pokładzie BAe 146 z zarezerwowanym kwaterunkiem w Tórshavn. Ówczesny rozkład jazdy sugerował następującą trasę:
18:35 – odjazd autobusem linii nr 300 sprzed lotniska
18:55 – przyjazd do przystani promowej w Oyrargjógv (współcześnie wypatrujcie żółtej strzałki przy ostrym wirażu tuż przed wjazdem do tunelu wiodącego na Streymoy)
19:00 – przesiadka na prom Ternan kursujący na linii nr 30 do Vestmanny (Vágatunnilin zostanie otwarty rok później)
19:15 – prom dociera na Streymoy, szybka przesiadka na autobus linii nr 100 mknący już bezpośrednio do Tórshavn
20:05 – po półtorej godziny i dwóch przesiadkach docieramy do stolicy
Panorama Køllafjorður z perspektywy Oyggjavegur, która współcześnie pełni rolę trasy krajobrazowej.
Połączenie Tórshavn z resztą archipelagu od roku 1992 zapewnia 2.8 kilometrowy tunel Kollfjarðartunnilin.
Malownicze farerskie drogi: u podnóża Slættaratindur (Płaskiego Szczytu, 880 m n.p.m.) – najwyższego wzniesienie na Farojach
Ciekawym miejscem na Owcach jest stacja benzynowa między Kollafjørður a Leynar, położona w totalnie szczerym polisku, czy raczej leju między górami, 20 minut pieszo od najbliższych zabudowań. Zatrzymuje się tu sporo ludzi – płacą za tunel, kupują hot-doga z prażoną cebulką albo po prostu wpadają porozmawiać z młodymi ekspedientkami. W niedzielny wieczór czekałem tam na ostatni autobus do domu i, odurzony miłym dialogiem, przeoczyłem kurs. Podroż hulażką nie wchodziła w grę, bo na tym odcinku szosa jest nieoświetlona, poza tym dla odmiany walił deszcz. Udało mi się złapać kombinowana okazje – kawałek z małżeństwem z Kvívík, resztę z 90-letnim jegomościem z Vestmanny, który ze śmiechem odparł, że gdybym żył w czasach jego młodości, to musiałbym wkasać slipy i walczyć wpław lub wołać z nabrzeża kuter. Człowiek doskonale pamiętał moment, gdy o asfaltowych drogach między odległymi osadami mówili tylko najwięksi marzyciele. havnar.blogspot.com – Bajdurzenia ciąg dalszy…
Komunikacja Na przełomie września i października w rozkładzie Strandfaraskip Landsins pojawiła się nowa linia promowa oznaczona numerem 61. Wykonuje ona trzy rejsy każdego dnia łącząc Gamlarætt z wyludniającą się wyspą Hestur. Na trasie tej pływa prom Teistin, który wykonuje również rejsy na Sandoy (aż dziewięć kursów dziennie), co czyni z niego najbardziej obłożoną jednostkę w barwach SSL.
Widok na Hestur z pokładu promu M/F Teistin
Mieszkańcy Sandoy nie mogą się zatem doczekać otwarcia Sandoyartunnilin – tunelu, który połączy Streymoy z wyspą zamieszkaną przez blisko 1500 Farerów. Przejazd z Tórshavn do Sandur w 20 minut (obecnie sam rejs promem trwa 30 minut)? Brak kolejek na przystaniach w Gamlarætt i Skopun? Jak najbardziej! Prace budowlane mają rozpocząć się w połowie 2018 roku. Otwarcie planowane jest na koniec roku 2021.
Leśnictwo Kilka dni temu, już po raz czwarty, w Tórshavn (isl. Þórshöfn) stanęła świąteczna choinka (far. jólatræ) sprezentowana i odsłonięta przez burmistrza Reykjavíku Dagura Bergþórusona Eggertssona. Ciekawe czy, tak jak w poprzednich latach, z piłą w ręku honory czynił sam Pan Burmistrz. Na rejkjawickim placu Austurvöllur zgodnie z wieloletnią tradycją stoi z kolei drzewko podarowane przez władze Oslo.
grapevine.is
Farerskie Kadry ucieszył komentarz pod informacją na grapevine.is wyrażający radość z faktu, iż produkcja drzew na Islandii osiągnęła poziom (trzy miliony nasadzeń w roku 2014) pozwalający na ich eksport.
O osiemnastu wyspach zagubionych wśród północnych mórz. Subiektywnie. Czasem nawet bardzo.
