Jest rok 1996. Pierwsi Farerzy uzyskują dostęp do globalnej sieci. Internet trafia pod strzechy. Jak wyglądała farerska sieć ćwierć wieku temu, gdy na naszych komputerach królowały Windowsy 98 i XP?

Internet Explorer 5, Netscape Navigator, Windows 98. Pierwsze internetowe wspomnienia co starszych czytelników.

Niepamięci kurz pokrył już dawno dźwięki łączącego się modemu, szum wentylatora stacjonarnego peceta, wypukły luminofor wielkiego monitora, niebieską ikonkę przeglądarki i – wymagające zbyt częstego czyszczenia – kulkowe myszki. Zdmuchnijmy ten kurz dzisiejszym wpisem i powróćmy do wczesnych lat XXI wieku. Gdy dostęp do internetu nie był tak prosty i szybki, jak wyciągniecie smartfona z kieszeni.

Na sentymentalną wycieczkę po dawnym farerskim internecie zapraszają nas przepastne archiwa serwisu Wayback Machine.

Kropka fo

Wyspy Owcze zostały podłączone do internetu jeszcze przed wspomnianym rokiem 1996. Korzystali jednak z niego jedynie pracownicy farerskiego uniwersytetu Fróðskaparsetur Føroya1. Źródła niestety milczą o tym, kiedy nawiązano pierwsze internetowe połączenie z Wysp Owczych2.

Strona domowa farerskiego internetu dostępna pod niezaskakujący adresem internet.fo.

Podobna cisza rozciąga się nad pierwszą farerską stroną internetową. Z pewnością została ona założona po roku 1993, gdy zaczęto przyznawać farerskie adresy, zwieńczone końcówką .fo. Początkowo pieczę nad rejestracją domen sprawowała duńska organizacja akademicka UNI-C.

Archipelag pełną kontrolę nad farerskimi adresami internetowymi przejął w 1998 roku. Dziś takich domen jest ponad osiem tysięcy. Można także spotkać takie, w których znajdują się farerskie znaki! Ot, chociażby taka: økisnavn.fo.

Farerskie Kadry dostępne pod føroyskar-rammur.fo?

Podróż czas zacząć

Po obowiązkowym rysie historycznym i garści technicznych szczegółów, możemy ruszyć w naszą sentymentalną podróż po dawnym farerskim internecie z przełomu wieków.

Czy skorzystamy w niej z Facebooka? Nie, ten bowiem założono dopiero w 2004 roku. YouTube? Na niego przyjdzie poczekać kolejny rok. Twitter (dawniej E. Wedel)? Ćwierkać zaczęto w marcu 2006 roku. Hm, to może chociaż Google? Uff…

Google w wersji testowej. Czuć ducha lat 90-tych. I sporo wolnego miejsca na ekranie.

Działał też już wtedy Amazon. Pod koniec 2000 roku bestselerem na platformie był Gladiator.

Amazon w roku 2000. W roku 2025 nadal dostarcza jedynie drobny wycinek swej oferty na Wyspy Owcze.

Farerska Biedronka

W 2001 roku strona sieci Bónus witała odwiedzających – zgodnie z duchem czasów – animacją. Nagłówek informuje, że „Bónus jest tani!”.

W produkty spożywcze można na Wyspach Owczych zaopatrzyć się w jednym z ośmiu marketów ozdobionych świnką-skarbonką. Ta islandzka sieć dyskontów rozpoczęła swoją działalność w Reykjavíku w 1989 roku. W zaledwie kilka lat zdominowali rynek na Wyspie Lodu, zaś kolejnym etapem ekspansji różowej świnki były Wyspy Owcze. Pierwszy farerski Bónus otwarto w roku 1994. Islandzka świnka od 2012 roku konkuruje z siecią sklepów oznaczonych zieloną literką Á.

Do Saksun, jazda!

W czerwcu 2000 roku strona narodowego przewoźnika autobusowo – promowego witała internautów przyjemną dla oka grafiką. Kolejne ikonki odsyłały na podstrony serwisu ssl.fo, w tym do szczegółowego rozkładu jazdy. Prawdziwej gratki dla farerofilów ze zdiagnozowaną pasją do transportu publicznego.

Trasy linii 101 i 104 wchłoną w kolejnym stuleciu czerwone busy z Tórshavn.

Kursy na linii 10o skomunikowane są z rejsami promu Vestmanna – Oyrargjógv, gdzie można przesiąść się na linię 300 ku lotnisku. Pierwszy farerski podmorski tunel był wówczas dopiero w budowie.

Autobusy linii nr 400 docierają jedynie do przystani promowej w Leirvík; na drugi podmorski tunel przyjdzie poczekać jeszcze dłużej – do roku 2006.

Jednak prawdziwa perełka kryje się pod niepozornym numerem 204. Bus – pokonujący dwa razy dziennie trasę z Oyrarbakki do Saksun – przemierzał wąskim pasem asfaltu najdłuższą farerską dolinę.

Szczególnie malownicze drogi na Wyspach Owczych oznaczone są na mapach jaskrem. Linia nr 204 w pełni zasługuje na podobne wyróżnienie. A właściwie zasługiwała – widoczny powyżej rozkład był niestety jednym z ostatnich w jej historii.

FaroeJet

Gdy w roku 2017 SAS uruchomił połączenie Kopenhaga – Wyspy Owcze, wydawać się mogło, że na farerskie niebo zawitała po raz pierwszy konkurencja dla Atlantic Airways. Nic bardziej mylnego – narodowy przewoźnik Wysp Owczych miał już wcześniej konkurenta.

Farerskie linie lotnicze FaroeJet uruchomiły połączenie z duńską stolicą w maju 2005 roku. Strona internetowa lotniska w Sørvágur tak informowała o tym wydarzeniu:

Nowo utworzone linie lotnicze FaroeJet zaprezentowały dziś swój samolot na lotnisku Vágar. Samolot typu BAe RJ100 zabierający na pokład 94 pasażerów zbudowano w 1993 roku.

FaroeJet rozpocznie regularne loty między Kopenhagą a Vágar w poniedziałek 15 maja 2006 r. Pierwszy lot z Kopenhagi odbędzie się o godzinie 9:00, z lądowaniem samolotu o 10.25. Wylot z Vágar zaplanowano na 11:30.

Nieco wybrakowana kopia strony internetowej linii Atlantic Airways z października roku 1999. Widoczne w nagłówku stare logo przewoźnika. Kilka lat później zastąpi je sylwetka głuptaka.

W drugiej połowie roku 2006 siatka połączeń na farerskim lotnisku przedstawiała się całkiem imponująco. FaroeJet, które otrzymało kod IATA F6, planowało uruchomienie kolejnej pary połączeń do Kopenhagi i zwiększenie liczby lotów w tygodniu.

Dwie dekady temu Atlantic Airways, oprócz kluczowego połączenia z Kopenhagą, oferowało loty do Oslo, Reykjaviku, Billund, Aalborgu, Londynu Stansted, Aberdeen i norweskiego Stord. Połączenie ze stolicą Wielkiej Brytanii (z międzylądowaniem na Szetlandach w Sumburgh) reklamowane było w londyński metrze.

Powyższy rozkład szybko stracił na aktualności. W połowie grudnia, po ledwie kilku miesiącach w przestworzach, właścicieli FaroeJet sprowadziły na ziemię twarde reguły rynku – ogłoszono bankructwo linii.

Hin frælsa alfrøðin

Styczeń 2004 roku – farerska Wikipedia czeka jeszcze na edytorów

Logo farerskiej Wikipedii okraszone jest, podobnie jak jej polska wersja, podpisem „Wolna Encyklopedia”. Język farerski nie podąża jednak, tak jak zdecydowana większość europejskich języków, za wspólnym źródłosłowem. Na Wyspach Owczych, zamiast określenia zbliżonego do łacińskiego encyclopaedia, używa się rzeczownika alfrøði – zbitki złożonej z al (całość, wszystko) i frøði (nauka, wiedza).

Czy wiecie, że farerska liczy już sobie ponad 20 lat?W czerwcu 2004 roku na jej głównej stronie pojawiła się zachęta do edytowania. Wydaje się, że dośc skuteczna, bowiem od tamtej pory farerscy #wikipedyści utworzyli już ponad 14 tysięcy artykułów.#WyspyOwcze @wikipedia.org

Farerskie Kadry (@farerskiekadry.pl) 2025-01-30T20:30:25.003Z

Farerska „suma wiedzy” liczy już sobie przeszło dwie dekady. Przez ten czas zgromadziła ponad 14 tysięcy haseł. Na każdego z ponad 53 tysięcy Farerów przypada siedem edycji Wikipedii.

Ivan zaprasza do lektury

Dość szybko swoje internetowe wydania uruchomiły farerskie dzienniki, w tym wydawany od 1927 roku – związany początkowo z socjaldemokratyczną partią Javnaðarflokkurin – Sosialurin.

Konkurencyjna Dimma nie pozostawała w tyle.

Do lektury artykułów na sosialurin.fo zachęcał w roku 1998 na drukowanych łamach urodzony w Moskwie Ivan Eginsson Eysturland. Ivan, noszący wówczas jeszcze nazwisko Moskalenko, wspominał szkolne wypracowanie, które napisał w wieku 12 lat. Jego temat brzmiał: mały kraj. Reszty możemy się chyba domyślić.

Ivan Moskalenko – dziennikarz sportowy w Moskwie. Teraz mogę śledzić, co dzieje się na Wyspach Owczych (1998).

Postscriptum

Kiepsko zestarzał się felieton okraszony tytułem „Internet nie zagraża gazetom”, który ukazał się w grudniu 1999 roku na łamach gazety Sosialurin. Jego autorka przytacza wyniki badań, według których 57% Amerykanów sięgało wówczas codziennie po gazetę, a wydania weekendowe czytało 67% z nich. Jedynie 15% badanych stwierdziło, że od papieru wolą wydania online.

Wiele od tamtego czasu się zmieniło… Nie tylko internet.

  1. Historia farerskiego telekomu Føroya Tele ↩︎
  2. Za początek internetu w Polsce przyjmuje się sierpień roku 1991, gdy w Warszawie zestawiono połączenie z Kopenhagą. TP SA uruchomiło anonimowy dostęp do sieci przez modemy w kwietniu 1996 r. Prawdziwa internetowa rewolucja nad Wisłą nastąpiła w roku 2002 po wprowadzeniu Neostrady. ↩︎