Maciej Brencz Fuglafjørður1, Fugloyarfjørður2 – dwa małe napisy na błękitnym tle na mapie kilkunastu kropek zagubionych gdzieś na północnych morzach. Dwie niewinne litery – ø oraz e – stały się 81 lat temu przyczyną morskiej tragedii w czasie II wojny światowej.
Niniejszy wpis jest fragmentem książki „Farerskie kadry”.
Brytyjski parowiec SS Sauternes, niedostosowany do wymagających warunków panujących na północnym Atlantyku, płynął w kierunku Wysp Owczych pod koniec 1941 roku z żywnością, paliwem oraz prezentami świątecznymi. Ładunkiem specjalnym było ponad dwadzieścia tysięcy duńskich koron wybitych przez Brytyjczyków i przeznaczonych do użytku na Farojach. Zawierające je metalowe skrzynie zostały przynitowane do podłogi kapitańskiej kajuty. Wyczekujący świątecznego transportu Farerczycy ochrzcili parowiec mianem Jólaskipið (pol. Bożonarodzeniowy Statek).
Gdy Sauternes, w eskorcie trawlera wojskowego HMT Kerrara, dotarł szóstego grudnia w pobliże archipelagu, sztorm uniemożliwiał mu zacumowanie w porcie Tórshavn. Jego załoga nadała telegraficznie swoją pozycję – statek znajdował się w zawsze niespokojnym fiordzie Fugloyarfjørður rozdzielającym wyspy Fugloy i Svínoy. Niestety, w dowództwie marynarki zrozumiano, że statek znajduje się w fiordzie Fuglafjørður – osłoniętym przez wyspę Kalsoy, stanowiącym dobre schronienie przed sztormem.
Tragiczny w skutkach błąd wynikał ze stosowanych wówczas duńskich nazw – Fugløfjord z telegramu wzięto za Fuglefjord. Załodze wydano rozkaz rzucenia kotwicy. Rosnący na sile sztorm bezlitośnie rozprawił się z małym statkiem. Mieszkańcy pobliskich wysp mogli tylko z rosnącym poczuciem bezsilności obserwować tragedię brytyjskiego SS Sauternes u stromych klifów wyspy Svínoy. Wszystkich dwudziestu pięciu członków załogi zabrało wzburzone morze. Ciała pięciu z nich fale wyrzuciły nazajutrz na brzeg.
Spoczywają na starym cmentarzu w Klaksvík. Pamięci pozostałych członków załogi poświęcona jest tablica w Londynie. W Muzeum II Wojny Światowej w Sørvágur w jednej z gablot prezentowane są eksponaty wydobyte w maju 2000 roku przez płetwonurków z wraku brytyjskiego statku spoczywającego na głębokości stu metrów.
Złowieszczy chichot historii spiął tragiczną klamrą dwa odległe wulkaniczne archipelagi. Gdy na Wyspach Owczych tonął SS Sauternes, daleko na Pacyfiku trwał japoński atak na Pearl Harbor. Był 7 grudnia 1941 roku.
1 Zatoka Ptaków
2 Zatoka Wyspy Ptaków
O osiemnastu wyspach zagubionych wśród północnych mórz. Subiektywnie. Czasem nawet bardzo.
